Geconfronteerd met de klimaatcrisis en de snelle achteruitgang van bossen wereldwijd, heeft de Europese Unie de Verordening (EU) 2023/1115 aangenomen om de milieueffecten van de consumptie van producten die verband houden met ontbossing te verminderen. Deze tekst legt in het bijzonder een verplichting tot zorgvuldigheid op aan bedrijven die bepaalde producten in de EU importeren of verhandelen.
In dit artikel zullen we in detail onderzoeken wat de zorgvuldigheidsverklaring is, welke actoren betrokken zijn, welke stappen ondernomen moeten worden en welke impact te verwachten is voor Europese bedrijven en hun partners.
Wat is de zorgvuldigheidsverklaring?
De zorgvuldigheid (of due diligence in het Engels) is een preventief proces dat economische actoren verplicht om te verifiëren dat de producten die zij importeren of verkopen in de Europese Unie niet bijdragen aan ontbossing of aan de degradatie van bossen.
Het bestaat uit het verzamelen, analyseren en bewaren van informatie om de traceerbaarheid van de betreffende producten van hun oorsprong tot hun introductie op de Europese markt te waarborgen.
Producten die onder de Verordening (EU) 2023/1115 vallen
De verordening omvat een reeks producten die als een hoog risico worden beschouwd om bij te dragen aan ontbossing:
| Betreffende producten | Voorbeelden | Betreffende derivaten |
| Hout | Gezaagd hout, panelen | Meubels, papier |
| Soja | Zaden, olie | Dierenvoeding |
| Cacao | Bonen, pasta | Chocolade |
| Koffie | Bonen, geroosterd | Capsules, dranken |
| Palmolie | Ruwe olie | Verwerkte producten |
| Rubber | Natuurlijke latex | Banden, zolen |
| Runderen | Vlees, leer | Leren producten |
De genoemde producten vallen alleen onder de zorgvuldigheid als ze na 31 december 2020 zijn geproduceerd.
Belangrijkste doelstellingen van de verordening
De Europese verordening tegen ontbossing streeft verschillende milieu- en economische doelstellingen na:
- Primaire bossen behouden en natuurlijke ecosystemen
- CO2-uitstoot verminderen gerelateerd aan ontbossing
- Transparantie verbeteren van toeleveringsketens
- Bestrijden van geïmporteerde ontbossing
- Bedrijven responsabiliseren in de agrovoedings- en bosbouwsector
Belangrijke data om te onthouden
| Datum | Gebeurtenis |
| 31 december 2020 | Deadline voor de productie van de betreffende producten |
| 29 juni 2023 | Officiële publicatie van de verordening (EU) 2023/1115 in het Publicatieblad van de EU |
| 30 december 2025 | Inwerkingtreding van de verordening voor de meeste bedrijven |
| 30 juni 2025 | Toepassing voor micro-ondernemingen en bepaalde MKB’s |
Bedrijven die betrokken zijn bij de zorgvuldigheidsverklaring
De verordening is van toepassing op twee soorten economische actoren:
| Categorie | Definitie | Belangrijkste verplichtingen |
| Operatoren | Importeurs of fabrikanten die de producten op de markt brengen | Volledige zorgvuldigheid |
| Handelaren | Entiteiten die de producten downstream verkopen of distribueren | Bewaren van de door operatoren verstrekte informatie |
Ook MKB’s zijn betrokken, hoewel sommige verplichtingen kunnen worden versoepeld.
Lees over hetzelfde onderwerp:
Zorgvuldigheidsverklaring (DDS) en ontbossing: de EU versterkt haar douane-eisen
Stappen van de Zorgvuldigheid
Hier zijn de drie belangrijkste stappen om te volgen in de zorgvuldigheidsverklaring:
1. Verzameling van informatie
De operator moet nauwkeurige gegevens verzamelen over:
- Het type product
- Het productieland
- De geolocatie van landbouw- of bospercelen
- Het volume, de leverancier, de douanedocumenten
2. Risicobeoordeling
De risicoanalyse moet rekening houden met:
- Het risiconiveau van het land van oorsprong
- De achtergrond van leveranciers
- De complexiteit van de logistieke keten
De verordening voorziet in een classificatie van landen in drie risicocategorieën: laag, standaard en hoog.
In het kader van de EUDR heeft de Europese Commissie op 22 mei 2025 de allereerste lijst gepubliceerd van landen die zijn geclassificeerd op basis van hun risiconiveau met betrekking tot ontbossing (in het Frans). Deze classificatie maakt het mogelijk om de vereisten voor zorgvuldigheid aan te passen aan de mate van risico die voor elk land is vastgesteld.
| Risiconiveau | Vereiste maatregelen |
| Laag | Vereenvoudigde procedure |
| Standaard | Volledige procedure |
| Hoog | Versterkte controles, verificaties ter plaatse |
Landen geclassificeerd als laag risico
De landen die als laag risico zijn geclassificeerd, zijn de volgende:
Afghanistan, Albanië, Algerije, Andorra, Antigua en Barbuda, Argentinië, Armenië, Australië, Oostenrijk, Azerbeidzjan, Bahama’s, Bahrein, Bangladesh, Barbados, Belarus, België, Belize, Benin, Bhutan, Bosnië-Herzegovina, Brunei Darussalam, Bulgarije, Burkina Faso, Burundi, Kaapverdië, Cambodja, Kameroen, Canada, Centraal-Afrikaanse Republiek, Tsjaad, Chili, China, Colombia, Comoren, Congo, Costa Rica, Ivoorkust, Kroatië, Cuba, Cyprus, Tsjechië, Djibouti, Dominica, Dominicaanse Republiek, Egypte, Estland, Eswatini, Fiji, Finland, Frankrijk, Gabon, Gambia, Georgië, Duitsland, Ghana, Griekenland, Grenada, Guatemala, Guinee, Guinee-Bissau, Guyana, Haïti, Honduras, Hongarije, IJsland, India, Indonesië, Iran, Irak, Ierland, Israël, Italië, Jamaica, Japan, Jordanië, Kazachstan, Kenia, Kiribati, Koeweit, Kirgizië, Laos, Letland, Libanon, Lesotho, Liberia, Libië, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Madagaskar, Malta, Maldiven, Mali, Marshalleilanden, Mauritanië, Mauritius, Mexico, Micronesië, Monaco, Mongolië, Montenegro, Marokko, Mozambique, Myanmar, Namibië, Nauru, Nepal, Nederland, Nieuw-Zeeland, Nicaragua, Niger, Nigeria, Noord-Macedonië, Noorwegen, Oman, Pakistan, Palau, Palestina, Panama, Papoea-Nieuw-Guinea, Paraguay, Peru, Filipijnen, Polen, Portugal, Qatar, Republiek Korea, Moldavië, Roemenië, Rwanda, Saint Kitts en Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, Samoa, San Marino, Sao Tomé en Principe, Saoedi-Arabië, Senegal, Servië, Seychellen, Sierra Leone, Singapore, Slowakije, Slovenië, Salomonseilanden, Somalië, Zuid-Afrika, Zuid-Soedan, Spanje, Sri Lanka, Soedan, Suriname, Zweden, Zwitserland, Syrische Arabische Republiek, Tadzjikistan, Thailand, Oost-Timor, Togo, Tonga, Trinidad en Tobago, Tunesië, Turkije, Turkmenistan, Tuvalu, Oeganda, Oekraïne, Verenigde Arabische Emiraten, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten, Tanzania, Uruguay, Oezbekistan, Vanuatu, Venezuela, Vietnam, Jemen.
Landen geclassificeerd als hoog risico
Verschillende landen zijn geïdentificeerd als hoog risico, wat heeft geleid tot een volledig verbod op de invoer van hout en zijn derivaten binnen de Europese Unie.
- Belarus
- Noord-Korea
- Myanmar
- Russische Federatie
Landen geclassificeerd als standaardris predictsico
Landen die niet in de categorie laag risico of hoog risico vallen, worden automatisch beschouwd als standaardrisico.
In dat geval zijn economische actoren verplicht om alle verplichtingen inzake zorgvuldigheid uit te voeren voordat zij hun producten op de markt van de Europese Unie brengen.
Voorbeelden van landen met standaardrisico:
- Brazilië
- Kameroen
- Democratische Republiek Congo (DRC)
- Ivoorkust
Dankzij regelmatige uitwisselingen tussen de betrokken landen en de Europese Commissie, in het kader van een gestructureerde dialoog, kan deze classificatie in de loop van de tijd evolueren.
3. Maatregelen ter beperking van risico’s
In geval van geïdentificeerde risico’s moet het bedrijf corrigerende maatregelen treffen:
- Van leverancier veranderen
- Aanvullende audits of certificeringen aanvragen
- De introductie op de markt opschorten
Verklaring en traceerbaarheid in het Europese informatiesysteem
Vanaf 30 december 2025 moeten alle operatoren hun zorgvuldigheidsverklaring indienen in een gecentraliseerd informatiesysteem dat wordt beheerd door de Europese Commissie, TRACES-NT.
Elke verklaring moet het volgende bevatten:
- Identiteit van de operator
- Informatie over het product en de traceerbaarheid ervan
- Resultaten van de risicobeoordeling
- Maatregelen ter beperking indien van toepassing
Het systeem zal een unieke identificatiecode toekennen aan elke verklaring, wat een vereenvoudigde controle door de douaneautoriteiten mogelijk maakt.
Voorziene sancties bij niet-naleving
De lidstaten zijn belast met het toepassen van effectieve, evenredige en afschrikkende sancties.
De sancties kunnen omvatten:
- Administratieve boetes (tot 4% van de jaarlijkse omzet van het bedrijf)
- Inbeslagname van producten
- Tijdelijk invoerverbod
Willekeurige controles zullen worden uitgevoerd door de bevoegde nationale autoriteiten om de naleving van de verklaringen te controleren.
Impact voor Europese bedrijven
Kansen:
- Valorisatie van duurzame praktijken
- Betere beheersing van toeleveringsketens
- Voorkeurs toegang tot de Europese markt bij naleving
Uitdagingen:
- Complexiteit van de geolocatie van percelen
- Verhoogde administratieve lasten
- Noodzaak om personeel op te leiden en aankoopprocessen te herzien
Goede praktijken om nu al toe te passen
Om te anticiperen op de vereisten van de verordening kunnen bedrijven:
- Hun toeleveringsketen in kaart brengen
- Gecertificeerde leveranciers selecteren (FSC, RSPO, Rainforest Alliance…)
- Een betrouwbaar documentbeheersysteem opzetten
- Kopers en kwaliteitsmedewerkers bewust maken
Anticiperende naleving kan een groot concurrentievoordeel vormen.
Praktische gevallen: hoe vul je een standaardverklaring in?
Hier is een voorbeeld van een vereenvoudigde samenvattende tabel:
| Element | Vereiste informatie |
| Product | Cacaobonen |
| Oorsprong | Ivoorkust |
| Geolocatie | Breedtegraad/lengtegraad van de plantages |
| Productiedatum | Februari 2024 |
| Volume | 12 ton |
| Leverancier | Coöperatie Cacao Ivoire |
| Certificering | Rainforest Alliance |
| Risicobeoordeling | Standaardrisico |
| Maatregelen | Certificering door derden, audit van leverancier |
Sectorfocus: welke sectoren worden het meest getroffen?
Houtsector
Zeer betrokken bij de eisen voor geolocatie en boscertificering (FSC, PEFC), moet de sector de traceerbaarheid versterken, met name voor geïmporteerde meubels.
Agrovoedingssector (koffie, cacao, palmolie)
Bedrijven moeten bewijzen dat de gebruikte grondstoffen niet afkomstig zijn uit ontboste gebieden. Partnerschappen met gecertificeerde coöperaties zullen essentieel zijn.
Leer- en rundvleessector
De traceerbaarheid van runderen van weiden tot slachthuis moet worden aangetoond, een grote logistieke uitdaging voor sommige lange ketens.
Erkende certificeringen en de rol van labels
Certificeringen zijn niet verplicht, maar vormen een belangrijk bewijs van risicobeperking. Hier zijn enkele voorbeelden:
| Certificering | Domein | Belangrijkste voordeel |
| FSC | Hout | Duurzaam bosbeheer |
| PEFC | Hout | Gecertificeerde traceerketen |
| RSPO | Palmolie | Duurzame en geverifieerde productie |
| Rainforest Alliance | Cacao, koffie | Strenge sociale en milieucriteria |
Met expertise in douane- en regelgevingsnaleving helpt ASD Group bedrijven om door de complexiteiten van de EUDR te navigeren.
De Verordening (EU) 2023/1115 markeert een belangrijke stap in de strijd tegen geïmporteerde ontbossing. De zorgvuldigheidsverklaring legt bedrijven een grotere verantwoordelijkheid op om duurzame toeleveringsketens te waarborgen.
Hoewel complex, biedt deze verordening een unieke kans om transparantie en duurzaamheid te versterken. Bedrijven moeten zich nu al voorbereiden om concurrerend en compliant te blijven.
ASD Group ondersteunt u in deze context van de EUDR
In het licht van de nieuwe vereisten van Verordening (EU) 2023/1115, begeleidt ASD Group bedrijven bij het conform maken van hun import- of exportactiviteiten van producten met een risico op ontbossing. Onze experts ondersteunen u bij het invoeren van de verklaring van gepaste zorgvuldigheid in het TRACES-NT-systeem.
Dankzij onze expertise in douaneregelgeving zorgen wij voor de douanecompliance van uw producten binnen de Europese Unie, terwijl we het risico op sancties en blokkades bij de douane beperken.
Aarzel niet om al onze oplossingen op het gebied van douane te ontdekken!
Neem nu contact op met onze experts om uw verplichtingen vooraf te regelen, uw importen te beveiligen en de naleving van uw producten met de Europese verordening tegen ontbossing te waarborgen.
